Czy afta jest zaraźliwa?

Niekiedy w jamie ustnej pojawiają się zmiany. Mimo, że są niewielkie, to jednak bardzo dokuczliwe. Powodują dyskomfort u pacjenta np. podczas spożywania posiłków oraz dolegliwości bólowe. Te nadżerki i nieprzyjemnie wyglądające owrzodzenia określane są jako afty. Łatwo je rozpoznać po charakterystycznym wyglądzie. Mogą występować na podniebieniu, a także zajmować powierzchnię języka. Przyczyną ich pojawienia się są najczęściej urazy mechaniczne w jamie ustnej. Mogą też być wynikiem działania różnych substancji, które mają właściwości drażniące. Występują zarówno u osób dorosłych, jak również u dzieci. Jakie są rodzaje tych bolesnych owrzodzeń obszaru jamy ustnej? Na czym polega leczenie aft? Czy istnieją domowe metody na walkę z tym schorzeniem? Czy afty są zaraźliwe? Na te i inne pytania odpowiadamy w tym teście.

Afta – co to jest i jak powstaje?

Afta jest zmianą bardzo powszechną. Pojawia się na błonie śluzowej jamy ustnej, jako ubytek. To niewielka, charakterystyczna dolegliwość będąca nadżerką lub też wrzodziejącą raną. Małe afty mogą mieć kilka mm, natomiast duże osiągają wielkość nawet trzech centymetrów. Zmiana ta jest łatwo rozpoznawalna ze względu na specyficzny wygląd. Przyjmuje barwę białą lub żółtą. Jest otoczona obrzeżem w kolorze czerwonym.
Afty w jamie ustnej powodują dyskomfort i bywają bolesne. Szczególnie są odczuwalne podczas dotyku, a także spożywania posiłków i przyjmowania płynów. Dzieje się tak, gdy zranione miejsce ma kontakt z substancjami, które działają w sposób drażniący.
Aftowe zapalenie jamy ustnej może nawracać w wyniku nieprawidłowej higieny jamy ustnej. Przyczyną jego wystąpienia najczęściej jest:

przewlekły stres i napięcie na tle nerwowym – czynniki te skutecznie obniżają odporność powodując pojawienie się aft,
urazy mechaniczne jamy ustnej – jest to jedna z najczęstszych przyczyn wystąpienia afty. Urazy mogą zostać wywołane poprzez gryzienie policzków, jak również języka oraz otarcia dziąsła spowodowane nadmiernym naciskiem szczoteczki do zębów. Podrażnienia bywają też skutkiem noszenia aparatów ortodontycznych. Afty występują często u małych dzieci, które wkładają sobie do ust różne przedmioty,
infekcje wirusowe – np. wirus opryszczki pospolitej,
dieta i pokarm – jedzenie niektórych produktów spożywczych np. o dużej twardości może wywołać podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej. Należą do nich czekolada, pomidory, cytrusy, ostre przyprawy oraz kawa.
niedobory składników odżywczych – brak takich substancji jak witamina B12, kwas foliowy i żelazo są częstym skutkiem występowania aft u dzieci,
genetyczne predyspozycje,
choroby nowotworowe,
zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego – obniżona odporność może wywołać wystąpienie owrzodzeń,
składniki drażniące – w składzie produktów używanych do mycia zębów mogą występować substancje powodujące podrażnienia. Są to np. pasty z laurylosiarczanem sodu, a także płyny do płukania jamy ustnej.

Rodzaje aft

Wyróżnia się kilka rodzajów aft:

Afty małe – ich wielkość waha się od 2 do 5 mm. Najczęściej pojawiają się u dorosłych. Są to nadżerki błony śluzowej o kolistym kształcie. Wywołują pieczenie i dolegliwości bólowe. Występują pojedynczo, jednak mogą też bywać w grupie liczącej nie więcej niż 5 takich zmian. Atakują błonę śluzową policzków, warg, a niekiedy dziąseł i podniebienie. Afty małe mają przewlekły charakter i skłonność do nawracania, przynajmniej 2 razy w roku. Średnio utrzymują się ok. 10 dni, a najdłużej do dwóch tygodni. Najczęściej występujące zmiany w jamie ustnej określa się jako afty Mikulicza. Przyczyny ich wystąpienia: skłonność genetyczna, wiek, alergia na pewne produkty, kamień nazębny, próchnica, brak mycia spożywanych produktów oraz stres.
Afty duże – mają od ponad jednego do trzech cm średnicy. Pojawiają się pojedynczo, jednak mogą też występować w grupie (do trzech). Są to okrągłe lub owalne nadżerki z uwypukloną obwódką o charakterze zapalnym. Bardzo często wywołują mocny ból, a także dyskomfort. Duże afty goją się przez ok. 3-4 tygodnie. Po wyleczeniu mogą pozostawiać blizny, które wyglądają nieestetycznie. Przyczyny wystąpienia: obniżona odporność, zaburzenia natury autoimmunologicznej, choroby krwi, problemy hormonalne, niedobory witamin i biopierwiastków, mycie zębów pastami zawierającymi dodecylosiarczan sodu, spożywanie twardych serów, orzechów i konserwowanej żywności. Zalicza się do nich afty Suttona.
Afty opryszczkowate – są niewielkie (do 3 mm) i pojawiają się w skupiskach. Występują rzadko i znikają w ciągu dwóch tygodni. Ich charakterystyczną właściwością jest współwystępowanie z wirusem opryszczki.
W jamie ustnej dzieci mogą pojawić się zmiany określane jako afty Bednara. Pojawiają się na skutek uszkodzenia podniebienia paznokciem podczas ssania kciuka. Takie afty znikają samoistnie.

Jak długo goją się afty?

Pierwsze objawy, które mogą świadczyć o aftach, to mrowienie i pieczenie w jamie ustnej. Owrzodzenia pojawiają się pojedynczo lub w grupach i umiejscawiają się na błonie śluzowej. Niestety nie znikają szybko. Mogą utrzymywać się kilka dni lub kilka tygodni, co uzależnione jest od wielkości wykwitu. Mniejsze, czyli afty Mikulicza najczęściej goją się od siedmiu do czternastu dni. Te powyżej 1 cm, czyli afty Suttona leczy się ok. 3-4 tygodni. Przykrą pamiątką, która po nich zostaje są blizny.
Zazwyczaj stosuje się leczenie miejscowe. Pacjent przyjmuje wtedy np. leki immunomodulujące . Niekiedy specjalista może zlecić wykonanie badań. Na ich podstawie stwierdza się czy przyczyną owrzodzeń nie są np. niedobory biopierwiastków lub witamin. Bywa też, że efekty przynosi dopiero leczenie ogólnoustrojowe. U niektórych pacjentów zdarzają się nawroty aft, mimo zastosowanych metod leczniczych. Mogą one być wynikiem choroby refluksowej, Leśniowskiego-Crohna, celiakii, czy też chorych migdałków. Nawracające afty są też przyczyną infekcji grzybiczej, syndromu Behceta, zakażenia wirusem brodawczaka, jak też zapalenia zatok.

Czy afty są zaraźliwe?

Afty nie powstają na skutek infekcji wirusowej, czy też bakteryjnej. W związku z tym nie można się nimi zarazić od innej osoby wskutek kontaktu fizycznego, tak jak jest to w przypadku opryszczki. Dlatego człowiek dotknięty tą zmianą nie musi być izolowany np. od rodziny, z którą mieszka. Afty nie przenoszą się przy pocałunku.

Domowe sposoby na afty

Istnieje kilka sposobów, żeby domowymi sposobami poradzić sobie w przypadku wystąpienia owrzodzenia w jamie ustnej. Pomogą one zmniejszyć dolegliwości, poprawić komfort pacjenta, a także przyspieszyć gojenie.

Zioła – na złagodzenie objawów skuteczne są płukanki z wywarów ziołowych. Wpływają na zmniejszenie dolegliwości bólowych, a także stanu zapalnego. Bardzo dobrze sprawdza się w tym względzie szałwia, rumianek, ziele rozmarynu, arniki oraz kora dębu. Taki wywar można przygotować bardzo prosto. Zioła należy zalać szklanką wrzącej wody, a następnie zakryć pokrywką i odczekać ok. 15 minut. Po wystygnięciu naparu trzeba płukać nim jamę ustną kilka razy w ciągu dnia.
Roztwory do pukania jamy ustnej – bardzo skuteczne są płukanki z soli morskiej. Jedną łyżeczkę tego produktu należy rozpuścić w szklance z ciepłą wodą i płukać nią jamę ustną kilka razy dziennie.
Nacieranie wodą utlenioną – gazę lub płatek kosmetyczny należy nasączyć wodą utlenioną i przykładać na owrzodzone miejsca, co złagodzi dolegliwości.
Pasty domowej roboty – łagodzącą pastę można przygotować z miodu oraz kurkumy. Po nałożeniu na afty regeneracja przebiegnie szybciej.
Okłady – torebkę po parzeniu herbaty wystarczy przyłożyć do afty, co pozwoli na jej wysuszenie i złagodzenie dolegliwości.
Odpowiednia dieta – afty mogą wynikać z niedoborów składników odżywczych. Dlatego warto spożywać produkty bogate w witaminy, szczególnie te z grupy B. Są to np. brokuły, jarmuż, sałaty, awokado, ryby, nabiał, jaja, jak również orzechy. Natomiast lepiej będzie unikać jedzenia pokarmów mających działanie drażniące i powodujące intensyfikację dolegliwości. Dobrze jest zatem w okresie leczenia zrezygnować z produktów gorących, słonych, ostrych, a także kwaśnych. – Nawadnianie – wypijanie sporej ilości wody pozwoli na odpowiednie nawilżenie błony śluzowej jamy ustnej, co przyspieszy proces gojenia.
Preparaty na afty – w aptece można kupić wiele środków na owrzodzenia bez recepty. Farmaceuta pomoże wybrać najbardziej skuteczne w zależności od wielkości aft. Mogą to być żele, pasty, płyny do płukania jamy ustnej oraz specjalne spraye.

W jakich miejscach tworzą się afty?

Afty to bolesne zmiany, które umiejscawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej.

Policzki – owrzodzenia występują po wewnętrznej stronie policzków. Pacjent może odczuwać ból podczas spożywania posiłków i ruchów mięśni twarzy. Najczęstszą przyczyną pojawienia się aft jest uraz mechaniczny, czyli np. przygryzienia. Jednak zmiany mogą też być skutkiem działania substancji drażniących, sytuacji stresowych, a także obniżonej odporności.
Podniebienie – afty na podniebieniu twardym sprawiają duży dyskomfort. Pacjent odczuwa je boleśnie podczas spożywania pokarmów i przyjmowania płynów, a także przełykania śliny.
Język – tak jak w przypadku policzków, afty na języku są najczęściej wynikiem urazów mechanicznych, stresu, działania drażniących substancji oraz dysfunkcji związanych z funkcjonowaniem układu immunologicznego. Dyskomfort w postaci bólu objawia się przeważnie w trakcie jedzenia, picia, a także mówienia. Owrzodzenia występują na języku i pod nim.
Dziąsła – pacjent odczuwa obecność owrzodzeń znajdujących się na dziąśle, podczas higieny jamy ustnej (szczotkowanie).
Afty mogą też umiejscawiać się po wewnętrznej stronie wargi.

Afty – co jeszcze warto o nich wiedzieć?

Przy leczeniu aft istotne jest poznanie przyczyn ich powstania.
Właściwa i regularna higiena jamy ustnej może skutecznie zabezpieczać przed pojawieniem się bolesnych owrzodzeń.
Występowanie aft uniemożliwia wykonywanie zabiegów stomatologicznych w obrębie jamy ustnej, ponieważ istnieje ryzyko przedostania się bakterii do innych miejsc. Dlatego zmiany muszą wcześniej zostać wygojone.
Osoby noszące aparat ortodontyczny muszą zwrócić szczególną uwagę na to, żeby jego elementy nie podrażniały dziąseł, a także języka.
W przypadku, gdy domowe sposoby na afty okazują się nieskuteczne lub też nie zapobiegają nawrotom zmian, wtedy konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Niekiedy na pozbycie się aft konieczna jest antybiotykoterapia lub też zastosowanie sterydów.